تصرف کلات وآزادی دوباره

اشغال کلات توسط بریتانیا

پس از اشغال کلات ؛انگلیس اقدامات بسیاری برای تقویت تسلط خود بر بلوچستان کرد .چنین اقداماتی شامل انتصاب یک خان دست نشانده بر تاج و تخت کلات بود و انتصاب یک افسر انگلیسی به عنوان نایب السطنه در کلات و امضا پیمانی که به اقدامات مختلف انگلیس مشروعیت میداد. بلوچ بعد از شوک از شهادت اعلیحضرت میرمحراب خان ثانی و اشغال سرزمینشان به خود آمدند و پس از آن دوباره تحت رهبری پسر میرمحراب خان ثانی به اسم اعلیحضرت میرنصیر خان ثانی، به مخالفت علیه حکومت انگلیس بسیج شدند. انگلیس نوه میرمحبت خان.میرشهنواز خان را به عنوان شاه جدید و ستوان لاودی را با قدرت واقعی برای اداره قلمرو بلوچ به عنوان نایب السطنه انتصاب کردندوتحت نام شاه شهنوازخان، تجزیه بلوچستان به زودی شروع شد .در یکی از توافق نامه ها که توسط انگلیس و افغانستان و شهنواز خان امضا شده بود مناطق کچهی و مستونگ از بلوچستان جدا و تحت کنترل مستقیم دولت دست نشانده انگلیس شاه شجاع در کابل داده شد و خود بلوچستان تحت حاکمیت دولت انگلیس انتصاب شده در افغانستان درآمد.

 میرنصیر خان دوم ،وارث تاج و تخت در نوشکی بود و شروع به سازماندهی قبایل بلوچ برای مبارزه طولانی و مرحله نهایی کرد. انگلیس از این حقیقت آگاه بود که طوایف بلوچ، میرنصیر خان ثانی احمدزئی کمبرانی را وارث تاج و تخت میدانند .هیچ یک از قبایل هرگز میرشهنواز خان را به عنوان حاکم بلوچ قبول نکردند. 

انگلیس برای بازداشت یا از بین بردن میرنصیرخان دوم چندین بار تلاش کرد. انگلیس برای پیدا کردن محل دقیق وارث فراری کلات به استخدام برخی از قبایل پرداخت. نیروهای انگلیس با کمک قبیله ر..... به سردار قبیله مینگل سردار افضل خان مینگل حمله کردند که ازمیرنصیرخان دوم و خانواده اش محافظت میکرد. چند تن از مبارزان مینگل کشته شدند و سردارشان دستگیر شد اما نصیرخان دوم فرار کرد .انگلیس منطقه را ویران کرد و دهکده میرانزی در نزدیکی نوشکی را سوختند. نیروهای انگلیس شروع به تعقیب مسیرهای پیاده روی نصیرخان دوم کردند. نیروهای انگلیس به پنجگور یورش بردند و حتی برخی از مقامات انگلیس از این غارت و ویرانی نیروهایشان ابراز بیزاری کردند. هرچند که مقامات انگلیس از کوره در رفته بودند وبرای دستگیری وارث تاج و تخت بلوچستان تلاش میکردند اما آنها قادر به هیچ گونه آسیبی به وی نبودند. رهبر فراری آزاد ماند و بعد از سرگردانی در نوشکی و پنجگور و مکران ،وی سرانجام اردوی خویش را در مستونگ ایجاد کرد و به بسیج نیروهای طوایف بلوچ برعلیه انگلیس و آماده سازی حمله نهایی به کلات پرداخت.

آزادی پایتخت بلوچستان؛ کلات

بطور کلی دولت انگلیس از ناآرامی میان قبایل بلوچ و نیز بسیج نیروهای بلوچ تحت فرماندهی اعلیحضرت میرنصیرخان دوم همواره احساس خطرمی کرد

نایب السطنه انگلیس لاودی ،با کمک بخشی دیگرازطوایف بلوچ که هنوز به میر شهنواز خان وفادار بودند به سازماندهی دفاع از شهر کلات پایتخت پرداختند.

 نیروهای بلوچ تحت رهبری اعلیحضرت میرنصیرخان دوم به کلات حمله کردند و بعد از سه روز جنگ شدید،نایب السطنه انگلیس هیچ انتخابی جز تسلیم کردن شهر ندید. به میرشهنواز خان اجازه داده شد که به سمت جنوب برود و لاودی و مسافر انگلیسی چارلس ماسون بازداشت شدند.

 در همان روز میرنصیرخان دوم توسط روسای قبایل بلوچ بطور رسمی در یک مراسم در قلعه میری ،شاه بلوچ اعلام شد. 

درهمین زمان مقامات انگلیسی در کلات از خبر حمله تلاش بزرگ برای تقویت دفاع کلات توسط نیروهای انگلیسی تحت فرماندهی ستوان همرسلی برای کمک به میر شهنواز خان و سرهنگ لاودی از کویته به سمت کلات خبردادند. نیروهای بلوچ در مووبی ناموفقانه سعی به قطع راه این نیروها کردند تارسیدن آنهارابه کلات به تاخیر بیندازند. پس از سرکوب مقاومت بلوچ که بسیاری از جنگجویان بلوچ کشته شدند، نیروهای انگلیس ،مستونگ را اشغال کردند. اما پس از شنیدن تصرف کلات توسط اعلیحضرت میرنصیرخان ثانی احمدزئی کمبرانی، آنها به کویته عقب نشینی کردند. 

میرنصیرخان دوم پس از آزاد ساختن کلات ،برنامه ریزی کرد که بطور کلی با حمله به پادگان انگلیس در کویته به حضور انگلیس در بلوچستان پایان دهد.لاکن چون رئیس قبایل ساراوان آماده چنین جسارتی نبود،شاه برای همزیستی مسالمت آمیز با مقامات انگلیس پیش بینی مذاکره نمود.